Gram a vista na gitarze

     Na temat korzyści wynikających z posiadania umiejętności gry a vista napisano i powiedziano wiele. Nie zamierzam zatem w tym słowie wstępnym analizować, powielać czy mnożyć racji, tym bardziej, że także w kolejnych rozdziałach niniejszej publikacji odnaleźć można liczne przesłanki przemawiające na rzecz kształcenia umiejętności gry a vista, i to już od początku muzycznej edukacji. Pragnę jedynie zwrócić uwagę na pewne wartości natury ogólnej, które wydają mi się szczególnie istotne.

     Pierwsza z nich, którą można nazwać wartością praktyczną, jest chyba najbardziej oczywista. Umiejętność płynnej gry a vista ułatwia i przyspiesza pracę ucznia nad repertuarem. Można powiedzieć, że posiadanie tej umiejętności stawia pracę ucznia na zupełnie nowym poziomie - zamiast przez dni, tygodnie czy miesiące mozolnie uczyć się ruchów służących mechanicznej realizacji abstrakcyjnego zapisu, uczeń praktycznie od początku pracuje nad świadomie i samodzielnie poznanym utworem muzycznym, czyli od początku zna cel, do którego prowadzą kolejne etapy ćwiczenia. Komfort i efektywność takiej pracy z pewnością wzmacniają wewnętrzną motywację ucznia i zwiększają szanse przeżywania czegoś, co zwykle jest pierwszym impulsem do aktywnego muzykowania, a co łatwo zagubić w codziennych zmaganiach z muzyczną materią - radość płynącą z kontaktu z muzyką. Takie pozytywne konotacje związane z muzyką stanowią najlepszą zachętę do częstego sięgania po instrument w trakcie, ale także już po zakończeniu edukacji szkolnej. Drugi walor wprawnego posługiwania się grą a vista, na który pragnę zwrócić uwagę, wiąże się ze słowami prof. Tadeusza Wrońskiego, które posłużyły jako motto niniejszej publikacji. Obecność tych słów odnotowuję z radością i satysfakcją, ponieważ idea w nich zawarta - idea dążenia do integracji wszystkich elementów wykonania od początku pracy nad utworem - jest mi niezwykle bliska, zarówno w praktyce wykonawczej, jak i dydaktyce. Słowa te ukazują prawidłowe ćwiczenie gry a vista jako drogę, na której uczeń, niezależnie od posiadanego potencjału zdolności, wykorzystuje je i rozwija równocześnie. Cel tej drogi to niezbywalna kompetencja wykonawstwa, cecha uderzająco widoczna w grze wybitnych muzyków - umiejętność zespolenia całej wiedzy i wszystkich procesów psychomotorycznych w jednym muzycznym geście, w efekcie którego odczuwamy wykonanie muzyczne jako wysokiej próby estetyczno-artystyczny przekaz.

     Strategia ćwiczenia a vista zaproponowana przez Beatę Rynkiewicz-Beier, konsekwentnie wypływająca z powyższej idei, kształcić ma sprawność jednoczesnego dokonywania analizy i syntezy wszystkich elementów utworu. Taka strategia - na zasadzie sprzężenia zwrotnego - wymaga i zarazem rozwija immanentną cechę dobrze wykształconego instrumentalisty, cechę - wydaje się - nie dość docenianą w codziennej szkolnej rutynie, mianowicie - świadomość. To trzeci walor, który pragnę podkreślić w kontekście ćwiczenia gry a vista. Świadomość zadań postawionych w partyturze utworu i świadomość używanych narzędzi wykonawczych. Świadomość, która pozwala na głębszą osobistą identyfikację wykonawcy z utworem, a więc - znowu - wzmacnia wewnętrzną motywację.

     Jak wspomniałem na początku, wiele już napisano i powiedziano na temat pożytków płynących z posiadania umiejętności gry a vista, a także o problemach wynikających z deficytu sprawności w tym zakresie. Można zatem sądzić, że świadomość tych zagadnień w środowisku muzycznym, w tym również w naszym gitarowym kręgu, jest wystarczająca. Nasuwa się jednak pytanie: skoro o korzyściach wynikających z dobrego a vista nie trzeba przekonywać, dlaczego kształtowanie tej umiejętności nie jest stale i w należytym stopniu obecne w codziennej dydaktyce? Wśród wielu przyczyn, których listę każdy z nas może stworzyć na poczekaniu, podstawowymi wydają się: brak osobistego doświadczenia i brak materiałów nutowych ściśle przeznaczonych do realizacji tego zadania. I oto do naszych rąk trafia niniejsze opracowanie Beaty Rynkiewicz-Beier - obszerny zestaw ćwiczeń sporządzony według przemyślanego klucza i usystematyzowany w korelacji do wiedzy teoretycznej ucznia na danym etapie, opatrzony rzeczowym komentarzem, który przede wszystkim jasno określa strategię pracy. Co niezwykle ważne, publikacja ta przeszła już wielokrotny sprawdzian praktyczny, gdyż jest ona owocem długoletnich doświadczeń Autorki, z powodzeniem stosującej prezentowane metody w codziennej pracy z uczniami. Pozostaje mi jedynie życzyć wszystkim użytkownikom podręcznika, czyli uczniom, rodzicom i nauczycielom (w tym sobie samemu), sumienności i konsekwencji w jego codziennym stosowaniu oraz pracy owocującej widocznymi i trwałymi efektami, a Autorce dalszych pomysłów i wytrwałości w tworzeniu kolejnego zeszytu „Gram a vista na gitarze”!

dr hab. M. Nosal